Analiza techniczna szkody OC – jak czytać kosztorys

Po szkodzie z OC zwykle dostajesz kilka stron kosztorysu naprawy, pełnego skrótów i tajemniczych korekt. To na tej podstawie wyliczane jest Twoje odszkodowanie – jeśli coś policzono źle, realnie tracisz pieniądze. Poniżej znajdziesz praktyczny przewodnik, jak czytać analizę techniczną szkody OC i samodzielnie wychwycić zaniżone odszkodowanie.

Dlaczego analiza techniczna szkody OC jest tak ważna?

Kosztorys naprawy (kalkulacja Audatex/Eurotax) to dokument, na którym opiera się decyzja o:

• wysokości odszkodowania,
• kwalifikacji szkody jako częściowej lub całkowitej,
• tym, czy naprawa ma być rozliczana „na faktury”, czy „kosztorysowo”.

Jeżeli:

• zastosowano zbyt tanie stawki robocizny,
• użyto nieuzasadnionych zamienników zamiast części oryginalnych,
• wprowadzono „ubytek wartości” albo „korektę materiałową”,
• pominięto drobne, ale potrzebne elementy (spinki, listwy, lakierowanie elementów sąsiadujących),

to wypłacone odszkodowanie z OC może być zaniżone nawet o kilka tysięcy złotych. Warto wiedzieć, jak to samodzielnie sprawdzić, zanim podejmiesz decyzję o naprawie auta lub dopłacie z własnej kieszeni.

Słowniczek rzeczoznawcy z kosztorysu OC

W kalkulacjach Audatex/Eurotax powtarzają się pewne skróty i pojęcia. Rozszyfrowanie ich to pierwszy krok do zrozumienia, za co faktycznie płaci ubezpieczyciel.

Podstawowe skróty i oznaczenia

W kosztorysie możesz spotkać m.in.:

• RBH – roboczogodzina (jednostka czasu pracy warsztatu).
• BL / BLACH – roboczogodziny prac blacharskich.
• LAK / LAKIER – roboczogodziny prac lakierniczych.
• MECH – roboczogodziny prac mechanicznych.
• ST – stawka za 1 RBH (np. 55 zł, 90 zł, 150 zł).
• OP – operacja (np. „demontaż”, „montaż”, „wymiana”, „lakierowanie”).
• LKM – lakier i materiały lakiernicze (oddzielna pozycja kosztowa).

Przy częściach często pojawiają się oznaczenia jakości:

• O – część oryginalna z logo producenta pojazdu.
• Q – część oryginalna, ale bez logo producenta (jakość porównywalna z oryginałem).
• P / Z – zamiennik (część nieoryginalna, różna jakość).

Jeżeli naprawiasz auto stosunkowo nowe, w ASO, użycie masowych zamienników typu „P/Z” może być nieuzasadnione i prowadzić do zaniżenia odszkodowania.

„Ubytek wartości” – ukryta amortyzacja części

„Ubytek wartości” w kosztorysie najczęściej oznacza procentowe pomniejszenie ceny części ze względu na wiek lub wcześniejsze zużycie pojazdu. Przykład:

• zderzak przedni – cena katalogowa: 2 000 zł,
• ubytek wartości 30%,
• do odszkodowania przyjęto: 1 400 zł.

W praktyce jest to amortyzacja części. W szkodach z OC sprawcy takie potrącenia są co do zasady niedopuszczalne – naprawa ma przywrócić pojazd do stanu sprzed szkody, a nie obciążać poszkodowanego kosztem „zużycia” elementów.

Jeżeli w Twoim kosztorysie widzisz:

• kolumnę „ubytek wartości”,
• minusowe wartości przy częściach,
• opisy typu „amortyzacja części”,

to jest to sygnał ostrzegawczy, że odszkodowanie może być zaniżone.

„Korekta materiałowa” – obniżanie cen materiałów

„Korekta materiałowa” dotyczy zwykle:

• materiałów lakierniczych (lakiery, podkłady, rozcieńczalniki),
• czasem materiałów pomocniczych (kleje, uszczelniacze).

W kalkulacji pojawia się np.:

• wartość materiałów lakierniczych: 1 000 zł,
• korekta materiałowa –20%,
• do wyliczenia przyjęto: 800 zł.

To kolejny sposób obniżania odszkodowania. Ubezpieczyciel zakłada, że warsztat kupi materiał taniej niż wynika z cennika systemowego. Tymczasem w realnych warunkach rynkowych porządny serwis (szczególnie ASO) nie jest w stanie zejść aż tak z ceny, więc różnicę musisz pokryć z własnej kieszeni.

Inne częste pojęcia

Warto znać również:

• Stawka RBH poniżej rynku – np. 50–70 zł brutto, podczas gdy lokalnie warsztaty liczą 120–180 zł.
• Naprawa zamiast wymiany – tańsza operacja, ale nie zawsze technicznie uzasadniona (np. „odkształcenie zderzaka” zamiast jego wymiany).
• Części używane – bywa, że system dopuszcza wycenę na częściach używanych; w OC nie musisz się na to godzić.

Jak czytać kosztorys naprawy krok po kroku?

1. Sprawdź dane wstępne

Na pierwszych stronach kosztorysu znajdziesz:

• markę, model, rok produkcji, wersję silnikową,
• numer VIN,
• przebieg,
• datę szkody i datę wyceny,
• przyjęty wariant naprawy (np. rozliczenie kosztorysowe, gotówkowe).

Upewnij się, że:

• dane samochodu są poprawne (inny rocznik lub wersja może mieć inne ceny części),
• nie przyjęto wariantu „tańszego” niż wynika z realiów (np. rozliczenie na zamiennikach przy stosunkowo nowym aucie, które dotąd serwisowano w ASO).

2. Oceń zastosowane części: oryginały czy zamienniki?

Przejrzyj listę części:

• sprawdź oznaczenia jakości (O, Q, P/Z),
• zwróć uwagę na elementy wpływające na bezpieczeństwo (poduszki, pasy, belka zderzaka, elementy zawieszenia, systemy ADAS).

Zasadniczo:

• dla nowych lub kilkuletnich aut uzasadnione jest stosowanie części oryginalnych (O/Q),
• zamienniki „P/Z” przy nowych autach mogą prowadzić do spadku wartości pojazdu i problemów z jakością naprawy.

Jeżeli ubezpieczyciel z OC narzuca zamienniki tam, gdzie wcześniej miałeś części oryginalne, masz prawo domagać się wyceny w oparciu o oryginały.

3. Sprawdź stawki za robociznę

W kosztorysie znajdziesz m.in.:

• liczbę RBH (roboczogodzin) dla blacharki, lakiernictwa, mechaniki,
• stawkę za 1 RBH.

Porównaj:

• stawkę przyjętą w kosztorysie ze stawkami rynkowymi w Twojej okolicy (zadzwoń do 2–3 serwisów, w tym do ASO),
• czy dla wszystkich prac przyjęto tę samą stawkę (czasem mechanika jest wyceniana taniej niż lakiernia).

Zaniżone stawki robocizny to jedna z najczęstszych przyczyn zaniżenia odszkodowania.

4. Zwróć uwagę na ubytki i korekty

Przejdź kolumny:

• „ubytek wartości”,
• „korekta materiałowa”,
• ewentualne inne rabaty.

Zadaj sobie pytania:

• Czy ubytek wartości części (amortyzacja) jest w ogóle dopuszczalny przy szkodzie z OC?
• Czy korekta materiałowa nie jest sztucznym obniżeniem kosztów naprawy poniżej cen rynkowych?

W większości przypadków przy szkodach z OC takie potrącenia możesz skutecznie kwestionować.

Samodzielna weryfikacja – czy policzono wszystkie uszkodzone elementy?

Żeby sprawdzić, czy kosztorys jest kompletny, warto:

1. Zebrać dokumentację szkody:

   • zdjęcia z miejsca zdarzenia,
   • dokumentację z oględzin (protokół, zdjęcia ubezpieczyciela),
   • ewentualną wycenę z warsztatu.

2. Porównać zdjęcia z listą części i operacji – sprawdź, czy każdy widoczny uszkodzony element ma swoje odzwierciedlenie w kalkulacji.

3. Zwrócić uwagę na elementy „drobne”, ale konieczne do naprawy, m.in.:

   • spinki i klipsy mocujące zderzaki, nadkola, osłony,
   • listwy, zaślepki, kratki w zderzaku,
   • emblematy i znaczek marki,
   • uszczelki, mocowania lamp, uchwyty.

4. Sprawdzić, czy uwzględniono prace towarzyszące, np.:

   • lakierowanie elementów sąsiadujących (tzw. cieniowanie, żeby różnica odcieni nie była widoczna),
   • ustawienie geometrii kół po uszkodzeniu zawieszenia,
   • kalibracja radarów, kamer i czujników (ADAS) po wymianie szyby, zderzaka czy grilla,
   • adaptacja świateł, czujników parkowania.

5. Skontrolować, czy nie pominięto części konstrukcyjnych, gdy na zdjęciach widać:

   • naruszenie pasa przedniego lub tylnego,
   • uszkodzenie podłużnic,
   • wgniecenie słupka lub progu.

Brak takich pozycji w kosztorysie, przy widocznych uszkodzeniach na zdjęciach, to wyraźny sygnał, że odszkodowanie może być zaniżone.

Case study: Pani Joanna z Wrocławia i zaniżony kosztorys OC

Pani Joanna z Wrocławia miała kolizję swoją trzyletnią Skodą Fabią. Sprawca przyznał się do winy, szkoda została zgłoszona z jego OC. Ubezpieczyciel przesłał kosztorys naprawy na kwotę 4 500 zł.

Po spokojnej analizie dokumentów Pani Joanna zauważyła:

• zastosowanie zamienników „P/Z” przy:
  • zderzaku,
  • reflektorze,
  • kratce zderzaka,
• stawkę roboczogodziny 65 zł, podczas gdy lokalne ASO podało 160 zł, a dobry niezależny warsztat 130 zł,
• „ubytek wartości” 30% przy zderzaku i lampie,
• brak lakierowania błotnika sąsiadującego ze zderzakiem, mimo że na zdjęciach widać różnicę odcienia po naprawie punktowej,
• brak uwzględnienia spinek i klipsów mocujących nadkola oraz osłony silnika.

Posiłkując się wyceną z warsztatu i własnym porównaniem:

• sporządziła odwołanie,
• wskazała konkretne pozycje z kosztorysu (numer części, kolumna z ubytkiem wartości, korekta materiałowa),
• załączyła ofertę z serwisu oraz zdjęcia uszkodzeń.

Po rozpatrzeniu reklamacji ubezpieczyciel:

• podniósł stawkę RBH do poziomu rynkowego (110 zł),
• usunął amortyzację części,
• dopuścił lakierowanie elementu sąsiadującego,
• doliczył brakujące drobne elementy.

Ostatecznie odszkodowanie wzrosło o 3 200 zł. Ten przykład pokazuje, że uważne czytanie analizy technicznej szkody OC i wskazanie konkretnych błędów może realnie podnieść wypłaconą kwotę.

Jeżeli po podobnej analizie nadal widzisz różnicę między rzeczywistymi kosztami naprawy a wyceną ubezpieczyciela, możesz rozważyć dochodzenie dopłaty do odszkodowania OC – więcej o tym znajdziesz w artykule:
dopłata do odszkodowania OC oraz o wyższym odszkodowaniu z OC.

Szkoda całkowita z OC a z AC – czym się różnią?

Szkoda całkowita w OC

Przy szkodzie z OC sprawcy mówimy o tzw. szkodzie całkowitej, gdy:

• ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy (przyjęte według rynkowych stawek i technologii) przekraczają wartość pojazdu sprzed szkody.

W praktyce:

• przed szkodą auto było warte np. 20 000 zł,
• realny koszt naprawy to 22 000 zł,
• ubezpieczyciel rozlicza szkodę jako całkowitą.

Wtedy najczęściej stosowana jest tzw. metoda dyferencyjna:

• odszkodowanie = wartość auta przed szkodą – wartość pozostałości (wraku),
• np. 20 000 zł – 6 000 zł = 14 000 zł odszkodowania.

Istotne jest, że w OC nie wiążą Cię zapisy OWU ubezpieczyciela (to umowa między nim a sprawcą, nie z Tobą). O wysokości odszkodowania decydują przepisy Kodeksu cywilnego i orzecznictwo, a nie progi typu 60–80% wartości pojazdu.

W praktyce spotyka się sytuacje, w których ubezpieczyciel:

• zawyża koszt naprawy (np. licząc wszystko w najdroższym ASO, bez rabatów),
• aby wykazać, że naprawa przekracza 100% wartości pojazdu i „wygodniej” jest wypłacić szkodę całkowitą.

Jeżeli podejrzewasz taką sytuację, warto:

• zweryfikować, czy przyjęto realne stawki i technologię naprawy,
• zestawić to z rzeczywistą, rynkową wyceną naprawy w dobrym warsztacie.

Więcej o konsekwencjach szkody całkowitej i możliwościach późniejszej dopłaty znajdziesz w tekście o doplacie do szkody OC.

Szkoda całkowita w AC

W przypadku autocasco (AC) sytuacja wygląda inaczej:

• AC jest dobrowolną umową między Tobą a ubezpieczycielem,
• zasady rozliczania szkody całkowitej określają Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU).

Najczęściej w OWU znajdziesz zapis, że szkoda całkowita występuje, gdy:

• koszty naprawy przekroczą np. 60%, 70% albo 80% wartości auta.

W takim przypadku, nawet jeśli realny koszt naprawy wynosi np. 75% wartości pojazdu, ubezpieczyciel może zgodnie z OWU:

• uznać szkodę całkowitą,
• wypłacić różnicę między wartością auta przed szkodą a wartością pozostałości.

Przy AC „progi procentowe” są więc normalne – podpisując polisę, zaakceptowałeś je w OWU. Przy OC – nie mogą one ograniczać Twoich roszczeń jako poszkodowanego.

Co zrobić, gdy kosztorys jest zaniżony?

Jeśli po analizie technicznej szkody OC masz wątpliwości co do poprawności wyceny, możesz:

1. Poprosić o pełną kalkulację Audatex/Eurotax

   • czasem ubezpieczyciel wysyła tylko podsumowanie; masz prawo żądać szczegółowej kalkulacji,
   • poproś również o informację, jakie stawki RBH i ceny części przyjęto.

2. Zebrać oferty z warsztatów

   • uzyskaj wycenę naprawy z co najmniej jednego niezależnego warsztatu i (jeśli to zasadne) z ASO,
   • porównaj stawki robocizny i ceny części z kosztorysem ubezpieczyciela.

3. Sporządzić odwołanie

   • wskaż konkretne pozycje, z którymi się nie zgadzasz (np. zamienniki, amortyzacja, korekty materiałowe),
   • załącz oferty warsztatów, zdjęcia, ewentualnie opinię niezależnego rzeczoznawcy,
   • poproś o ponowną wycenę z uwzględnieniem wskazanych zastrzeżeń.

4. Rozważyć dalsze kroki

   • kolejne odwołanie i eskalacja sprawy w towarzystwie,
   • skorzystanie z niezależnej opinii biegłego sądowego,
   • wystąpienie na drogę sądową,
   • zawarcie umowy dopłaty lub odkupu odszkodowania w wyspecjalizowanych podmiotach – więcej o tym mechanizmie piszemy w artykule odkup odszkodowania OC.

Podsumowanie

• Kosztorys naprawy z OC to kluczowy dokument, który decyduje o wysokości odszkodowania.
• Skróty typu „RBH”, „ubytek wartości”, „korekta materiałowa” często kryją mechanizmy zaniżania wyceny.
• W szkodach z OC amortyzacja części i sztuczne korekty materiałowe co do zasady nie powinny obciążać poszkodowanego.
• Samodzielnie możesz zweryfikować, czy policzono wszystkie uszkodzone elementy, czy zastosowano właściwe części i rynkowe stawki robocizny.
• Szkoda całkowita w OC różni się od szkody całkowitej w AC – w OC nie obowiązują Cię progi z OWU, a podstawą są przepisy Kodeksu cywilnego.
• Jeżeli po analizie widzisz, że kosztorys jest zaniżony, masz prawo złożyć odwołanie i domagać się wyższego odszkodowania.